“Phép lạ” của một bộ phim tài liệu ~ K5 FILM

Phim bắt đầu quay vào năm 2006, và phải mất ba năm để hoàn thành phần ghi hình, sau khi Last Train Home ra mắt lần đầu tiên vào năm 2009, phim đã gom về hơn 60 giải thưởng lớn, nhỏ về quay phim tài liệu trên khắp thế giới, đáng chú ý nhất là giải thưởng danh giá nhất thế giới cho phim tài liệu tại LHP Amsterdam 2009.

Từ lâu, thể loại phim tài liệu không phải là dạng phim thu được lợi nhuận tại thị trường phim ảnh Trung Quốc dù cho nó có được bao nhiêu giải thưởng bên ngoài đi chăng nữa. Nên mãi đến cuối năm 2011, phim mới được dịp may mắn quay trở về trình diện khán giả quê nhà.

Lixin Fan cho biết: “Phim tài liệu được chiếu tại rạp đã là điều không tưởng ở Trung Quốc, dù phim được Quỹ Sundance viện trợ 10.000 USD, và ông Wu Jing, CEO một công ty điện ảnh tài trợ thêm hơn 60.000 nhân dân tệ để khuyến khích cho công đoạn phát hành phim ở Trung Quốc, nhưng với số tiền ấy chẳng đáng là bao để phim được trụ rạp tại Bắc Kinh trong vòng 2 tuần. Vì không đủ tiền, có thể chỉ sau một tuần, phim sẽ lui về sớm để nhường chỗ cho các bom tấn Hollywood khác đang được các rạp chiếu nhập về ồ ạt”.

Đạo diễn Lixin Fan

Mặc dù Fan không có đủ nguồn lực tài chính, nhưng anh vẫn quyết định vay mượn thêm rất nhiều tiền để phát hành phim tới khán giả Trung Quốc. Cũng dễ hiểu thôi, vì đây là chuyện tất yếu mà Fan phải làm nếu anh có mong muốn thu về được chút ít danh tiếng thuận tiện cho việc xin tài trợ cho những bộ phim tài liệu sau này.

Sau cùng, mọi điều không đến nỗi bi quan như Fan nghĩ, sau một tuần công chiếu, những khán giả ít ỏi mua vé vào rạp xem bộ phim này là những người yêu thích dòng phim độc lập, thể nghiệm. Trong số ít ỏi đó lại có rất nhiều các hot blogger, nhóm này đã đồng lòng viết nhiều bài review nhằm PR cho phim, kết quả sau cùng không còn gì phải mong đợi hơn: Last Train Home trụ rạp được 1 tuần, rồi 10 ngày, 15 ngày… rồi đến 1 tháng. Ngay sau đó phim được chính quyền chín thành phố lớn như Vũ Hán, Quảng Châu và Thành Đô… đánh tiếng hỗ trợ tài chính để chiếu phục vụ khán giả tại các thành phố này. Fan đã thốt lên: “Đó là một phép lạ!”.

Cho đến nay, Last Train Home đã đi qua 19 thành phố, và Fan đã bắt đầu có mơ ước lớn hơn khi mơ về một ngày được chính phủ hỗ trợ đưa phim đi vòng quanh Trung Quốc để phục vụ cho hơn 1 tỷ khán giả nước nhà. Fan cho biết quyết định quay một phim tài liệu về lao động nhập cư xuất phát từ cảm xúc của mình với những bất công trong xã hội.

Lixin Fan vốn là một cựu phóng viên và quay phim cho kênh CCTV. Tuy có ngoại hình sáng sủa như một diễn viên điện ảnh nhưng sức khỏe cũng là điểm yếu của Fan, tuy thế anh đã không ngại sự khắc nghiệt của thời tiết và sự mòn mõi của cơ thể để dấn thân vào những chuyến đi vì phim ảnh. Anh thường đi vào vùng sâu vùng xa và đã bị sốc bởi sự khác biệt giữa mức sống của những người dân ở khu vực nông thôn so với các thành phố giàu có. Fan nói: “Những đứa trẻ ở khu vực nông thôn thiếu hẳn sự chăm sóc của cha mẹ. Tại sao? Bởi vì cha và mẹ chúng phải bận đi lau chùi các phòng vệ sinh và tắm rửa cho con cái nhà người giàu có ở các thành phố lớn”.

Một cách nào đó, những công dân nhập cư này cũng đóng góp sức mình vào công cuộc hiện đại hoá đô thị, nhưng họ vẫn sống trong các chuẩn mực và các vết nứt định kiến của xã hội, họ bỏ sức lao động ra và nhận về thái độ thiếu tôn trọng của dân thành thị.”

Khi quay bộ phim tài liệu này tại Quảng Châu cuối năm 2008, Fan gần như bị đè bẹp bởi đám đông hỗn độn để có thể lên được chuyến tàu vào đêm giao thừa. Fan kể lại: “Trời thì rơi đầy tuyết, lạnh thấu xương, những người lao động nghèo xô đẩy lẫn nhau và ngã xuống đường, những tiếng khóc lẫn với lời nguyền rủa, những người bước lên tàu được là những kẻ vô tâm bước qua những ai đã ngã xuống. Chính hoàn cảnh và mong muốn mang về thứ hạnh phúc riêng, về nhà kịp đêm giao thừa mà họ tạm quên đi nhân phẩm của mình”.

Dự án phim tiếp theo của Fan là thế hệ thứ hai của những người dân lao động nhập cư ở các thành phố – con cái của họ ở nông thôn sẽ như thế nào, và nhân vật chính mà anh theo đuổi là một thanh niên trở thành vô địch môn đấm bốc thanh thiếu niên Trung Quốc năm 2011.

Trần Sáng