01:57
Unknown
Đạo diễn là người chịu trách nhiệm chỉ đạo quá trình thực hiện một tác phẩm nghe nhìn, thường là điện ảnh hoặc truyền hình. Khi bắt đầu với một kịch bản, người đạo diễn sẽ định hướng những hiệu quả hình ảnh và nghệ thuật cho bộ phim. Lúc khởi quay, đạo diễn sẽ dàn cảnh, chỉ đạo diễn xuất và các phương tiện kĩ thuật.
Tùy theo các điều khoản trong hợp đồng mà người đạo diễn có thể tham gia vào
quá trình dựng phim hoặc không (thường là các đạo diễn ở châu Âu, ít hơn ở Mĩ).
Đây là khâu cuối cùng sau khi quay xong một bộ phim, thường được gọi là
"final-cut" (hiểu nôm na là khâu cắt bỏ các cảnh không ưng ý). Khi dự
định cho ra lò một bộ phim, nhà sản xuất phim tìm đến các đạo diễn và người đạo
diễn có trách nhiệm đảm bảo là tính ăn khách cho bộ phim. Người đạo diễn phải
thực hiện quay đúng tiến độ và không được vượt quá ngân sách đã cho.
Ngày nay các đạo diễn hoạt động trong rất nhiều lĩnh vực:
- Phim viễn tưởng dài (trên 2500 mét) và ngắn (300 - 600 mét)(phim điễn ảnh
hoặc phim truyền hình)
- Phim tài liệu và phim động vật.
- Phim dựa trên chuyện thực (gần với nghệ thuật tạo hình).
- Phim quảng cáo
- Phim truyền thông nghe nhìn
- Chương trình truyền hình trực tiếp (thể thao, gameshow...)
1.Đạo diễn điện ảnh
Công việc của một đạo diễn rất phức tạp. Tùy theo dự án, nó có thể bao gồm
những nhiệm vụ khác nhau, nhưng cơ bản có những công việc như sau:
- Chuẩn bị
+ Định hình khuynh hướng nghệ thuật cho bộ phim
+ Thống nhất kịch bản
+ Phân cảnh thành các lớp (dựng theo ảnh chụp và gióng
khung)
+ Tổ chức và chọn địa điểm quay
- Quay phim
+ Chỉ đạo diễn xuất (vị trí diễn viên, giọng, thể hiện cảm
xúc, cử động)
+ Chịu trách nhiệm chọn vị trí đặt máy quay, khung cảnh, cú
máy...
+ Chọn ánh sáng cho khung cảnh (cùng với đạo diễn hình ảnh)
+ Đảm bảo thời gian quay và cân đối ngân sách đã chi.
+ Tất cả những hoạt động khác như chỉ đạo nghệ thuật, kĩ
thuật cho bộ phim và nhất là quản lí ê-kíp làm phim.
- Hậu kì
+ Giám sát dựng phim
+ Âm nhạc cho phim
Trên thực tế, người đạo diễn giao cho các chuyên gia kỹ thuật trong ê-kíp làm
phim sắp xếp các chi tiết trong phim theo hướng đã định. Một đạo diễn chịu
trách nhiệm kiến tạo bộ phim, cũng như chỉ đạo ê-kíp làm phim bao gồm: đạo diễn
hình ảnh, thiết kế mĩ thuật, quay phim, xử lí âm thanh... . Đạo diễn là người
phối hợp những hiệu ứng từ nhiều lĩnh vực khác nhau với sự giúp đỡ của một hoặc
nhiều trợ lí.
Từ trái qua: Steven Spielberg, James Cameron và Peter Jackson.
Phương pháp đạo diễn: Đạo diễn có các quyền hạn nhiều ít tùy theo phim, và một số trong các quyền đó phải dưới sự điều khiển của ê-kíp sản xuất. Nhưng càng ngày đạo diễn càng có nhiều quyền hơn trong việc quyết định kinh phí sản xuất phim. Điều này đặc biệt được thấy rõ trong những năm 1930 đến những năm 1950. Cũng có những đạo diễn có quyền rất lớn, đó là người chỉ đạo nghệ thuật của một bộ phim. Đây là phương pháp của họ:
- Xây dựng một kết cấu kịch tổng quát, chọn diễn viên phù hợp
với vai diễn. Những người này gồm các đạo diễn như Christopher Guest, Spike
Lee, Robert Altman…
Điều hành các mặt khác của dự án: lời thoại, diễn xuất, hình
ảnh. Họ nói về quan điểm của tác giả.
- Tự viết kịch bản để có thể gắn kết mình với toàn bộ câu
chuyện. Trong số những người này có các đạo diễn: Stanley Kubrick, Paul Thomas
Anderson, Woody Allen, Charlie Chaplin, Billy Wilder, Pedro Almodóvar, Kevin
Smith, Quentin Tarantino, Andrew Niccol, Oliver Stone, Hayao, Miyazaki, M.Night
Shyamalan, Robert Rodriguez…
- Luôn hợp tác với một nhà biên kịch duy nhất để nắm được
phong cách và hiểu được những trăn trở của họ trong các câu chuyện. Có rất
nhiều cặp đôi như thế: Wes Anderson và Owen Wilson với biên kịch Noah Baumbach,
Martin Scorsese và Nicholas Pileggi với Paul Shrader, hay Robert Zemeckis với
Bob Gale…
- Đạo diễn đồng thời là chủ nhiệm quay phim và dựng phim như
Sreven Soderbergh, Don Coscarelli, Robert Rodriguez…
Đạo diễn vừa là diễn viên (thường là những vai nhỏ) như
Martin Scorsese, Mel Gibson, Woody Allen, Alfred Hitchcock…
- Đạo diễn cũng có thể hợp tác chặt chẽ với nhà sản xuất,
thường là trong những vấn đề không liên quan đến nghệ thuật như kinh phí tổ
chức hay quảng cáo… Nhiều đạo diễn cũng tự mình đầu tư cho các dự án phim để có
thể chủ động với những trách nhiệm lớn hơn. Orson Welles là một ví dụ, ông nổi
tiếng với tư cách là một nhà biên kịch, một đạo diễn và là một nhà sản xuất.
Những người khác như Alice Guy Blaché – cha đẻ của phim câm đồng thời cũng là
nhà sản xuất.
Đạo diễn (phải) James Cameroon trên phim trường Avatar.
2.Đạo diễn truyền hình
Công việc của một đạo diễn truyền hình khác hẳn với công việc của một đạo diễn
điện ảnh, họ phải chịu một lúc rất nhiều áp lực như kinh phí hạn hẹp và thời
luợng phát sóng ngắn ngủi, đồng thời vẫn phải đảm bảo chất luợng nghệ thuật cho
tác phẩm.
Công việc đạo diễn truyền hình (hay Đạo diễn các chương trình truyền hình) hiện
nay đang dần trở thành một nghề nghiệp được công nhận và thậm chí còn trở nên
phổ biến hơn cả Đạo diễn Điện ảnh (chủ yếu chỉ làm phim truyện nhựa và tài liệu
nhựa)
Nghề đạo diễn các chương trình truyền hình bao gồm một chuyên môn khá đa dạng.
Có thể là họ đạo diễn một talkshow, hoặc gameshow, hoặc phim phóng sự, tài liệu
truyền hình, các chương trình tường thuật trực tiếp, các chương trình biểu diễn
nghệ thuật hoặc các chương trình truyền hình thực tế khác... Nghề đạo diễn truyền hình gần như có thể được coi là một nghề nghiệp cụ thể tại
Việt Nam từ khoảng những năm đầu thế kỷ 21 khi các chương trình truyền hình bắt
đầu nở rộ trên các kênh truyền hình Việt Nam.
3. Đào tạo
Ở Pháp, các trường cao đẳng công lập mở có các khóa đào tạo về nghề đạo diễn.
La Fémis - trường cao đẳng truyền thanh truyền hình, L’École Louis-Lumière cũng
như vài trường khác đào tạo đạo diễn bậc Bac + 5. Nhưng bạn cũng có thể học
ngành này ở các trường đại học, chẳng hạn bạn có thể học bằng IUP de
l’information et de la communication về sản phẩm nghe nhìn.
Trường cao đẳng quốc gia truyền thanh truyền hình
Trường cao đẳng quốc gia Louis-Lumière
Đại học Toulouse
ĐH Bordeux
ĐH Poitiers
ĐH Paris
Trường Le Fresnoy
Nhiều trường tư cũng đào tạo ngành này nhưng học phí khá
cao. Ngoài ra có các khóa học lấy bằng đạo diễn như bằng IUP, MST, DESS. Trường
tư nổi tiếng nhất về nghe nhìn và điện ảnh là Học viện truyền thanh truyền hình
quốc tế (l’Institut international de l’image et du son). Các trường khác là
ESRA, EICAR, CLCF… Yêu cầu trong suốt dự án, mỗi ngày người đạo diễn phải đối mặt với những trách nhiệm
hết sức nặng nề trước các nhà sản xuất. Điều đó buộc người đạo diễn phải trở
nên khéo léo, nhẫn nại và phải chịu đựng được sự căng thẳng kéo dài. Đặc biệt
người đạo diễn còn phải biết các phương pháp âm thanh và hình ảnh, dựng cảnh và
điều hành. Khả năng phân tích là yêu cầu đầu tiên khi bắt tay vào làm phim để
có thể lựa chọn diễn viên phù hợp, cách quay hay phân bố thời gian.
Ở Việt Nam, trước đây, công việc đạo diễn nói chung (bao gồm cả đạo diễn điện
ảnh và đạo diễn truyền hình) trường có nguồn đào tạo từ Trường Đại học Sân khấu
và điện ảnh Hà Nội (và TPHCM). Gần đây, có khoa Báo Chí của Phân viện Báo chí
Tuyên truyền hoặc Khoa Báo Chí của Trường Đại học KHXH&NV đào tạo cử nhân
Báo chí, cũng có thể tham gia và công việc đao diễn truyền hình. Tuy nhiên, ở
Việt Nam vẫn chưa có một trường Đại học nào chuyên đào tạo về nghề Đạo diễn các
chương trình truyền hình một cách chuyên nghiệp.
Các đạo diễn như Anthony Minghella, Paul Greengrass, Ken Loach, Sydney Lunet,
hay Steven Spielberg đều khởi nghiệp là đạo diễn truyền hình trước khi rẽ sang
điện ảnh.
PV st.
Posted in: Đạo Diễn
0 nhận xét:
Đăng nhận xét